Có phải nhà bao giờ cũng là nơi yêu thương vô điều kiện

CÓ ĐÚNG LÀ CHA MẸ THƯƠNG CON VÔ ĐIỀU KIỆN?

Mấy năm gần đây, chúng ta bắt gặp cụm từ “tình yêu vô điều kiện” ngày càng phổ biến, đặc biệt xuất hiện nhiều và đa dạng trên các kênh mạng xã hội. Cụ thể hơn, “cha mẹ thương yêu con vô điều kiện”, “nhà là nơi ươm mầm tình yêu vô điều kiện”, không thể chối bỏ khi có một vài nghiên cứu chỉ ra tình cảm của một người mẹ mang nặng đẻ đau dành cho đứa con mình là gần nhất với tình yêu thương vô điều kiện.

Một trong những khái niệm nổi tiếng nhất mà nhà tâm lý học lừng danh Carl Roger nhắc đến trong trường phái trị liệu tâm lý “Thân chủ Trọng tâm” là “Unconditional Positive Regard” – “ Sự nhìn nhận Tích cực Vô điều kiện”. Theo Carl Roger, ông định nghĩa “ Sự nhìn nhận Tích cực Vô điều kiện” là việc thể hiện sự ủng hộ và chấp nhận hoàn toàn đối với một người bất kể người đó nói hay làm gì, không đặt điều kiện gì cho sự chấp nhận này. Điều đó có nghĩa là nhà trị liệu hỗ trợ thân chủ, cho dù họ đang thể hiện những hành vi và cảm xúc "tốt" hay "xấu".

Học tập và mở rộng góc nhìn của Carl Roger sang những đối tượng khác không phải là thân chủ, thay vào đó là góc nhìn của cha mẹ đối với con cái. Thì đó là việc ủng hộ và chấp nhận hoàn toàn đối với con_mình bất kể con nói hay làm gì, không đặt điều kiện gì cho sự chấp nhận này. Điều đó có nghĩa là các bậc cha mẹ hỗ trợ cho con, cho dù con họ đang thể hiện những hành vi và cảm xúc "tốt" hay "xấu".

Trước khi bàn khái niệm trên ở nhiều góc độ, chúng tôi tin rằng sự “nhìn nhận tích cực vô điều kiện” có tính hàn gắn nỗi đau, khâu vá vết thương nội tâm một cách tuyệt vời.

Các bậc phụ huynh, các bạn có thật sự bày tỏ tình yêu thương vô điều kiện đến đứa con mình không? Chúng ta hãy chú tâm trong giây phút này mà suy ngẫm một vài câu nói ví dụ bên dưới nhé.

1. Mẹ nói với đứa con 3 tuổi: - “Ngoan nào ngoan nào, mẹ thương”

2. Bố bảo cậu con trai vừa nhận bằng khen của trường: – “Cố chút xíu nữa là đứng đầu lớp, học kỳ sau cố lên con nhé!”

3. Cậu bé 4 tuổi cứ đòi trèo lên khung cửa sổ, mẹ: – “Xuống ngay thì bảo, mẹ cho đánh cho một roi”

4. Đứa bé khóc ở khu trung tâm thương mại, không chịu về, bố: – “Con mà về là bố bỏ mặc”

5. Hai anh em giành đồ chơi, mẹ can ngăn: – “Sao không nhường em, em còn nhỏ mà”

Trong vài ví dụ trên, có thể các bậc cha mẹ nghĩ là những câu nói của mình rất đỗi bình thường, không có gì là to tát ảnh hưởng đến tâm lý trẻ nhỏ. Tuy nhiên:

• Một đứa bé 3 tuổi nghĩ rằng phải “ngoan” thì mới “được mẹ thương”, để có tình thương của mẹ thì điều kiện là “ngoan”.

• Một cậu con trai hân hoan khoe thành tích với bố nhưng vẫn chưa đủ, phải có điều kiện “đứng đầu lớp” thì mới chạm đến kỳ vọng của bố.

• Cậu bé 4 tuổi đang nghĩ mình trèo lên khung cửa sổ để nhìn ngắm điều thú vị nhưng mẹ sẽ không đánh với điều kiện là “phải trèo xuống ngay”, nhưng con đang làm gì sai?

• Đứa bé ở trung tâm thương mại sẽ không nghĩ là bố doạ mà bé sợ bị bỏ rơi vì trong hoàn cảnh “không chịu về”.

• Hai anh em tranh đồ chơi nhưng đứa lớn sẽ nghĩ miễn điều kiện là “còn nhỏ” thì sẽ được ưu tiên. Từ bé, chúng ta đòi hỏi quá nhiều điều kiện ở một đứa bé, liệu đứa bé có trưởng thành bằng chính khát khao, ước mơ, con người thật sự bên trong của chính nó, huống chi trong sự ủng hộ và chấp nhận của mẹ cha. Đứa bé liệu có cảm thấy “bố mẹ” tin tưởng và trao sự tin tưởng đó cho mình huống chi là “thấy được giá trị ở nơi mình”, xa hơn nữa đứa bé không nhìn thấy sự “Sự nhìn nhận Tích cực” từ gia đình nên khi làm gì sai, “nhà là nơi sợ để về”.

Quay trở lại khái niệm mà Carl Roger đề xuất, chúng tôi muốn nhấn mạnh cụm từ “ủng hộ” và “chấp nhận”. Vậy làm sao để xây dựng sự ủng hộ và chấp nhận trong việc nhìn nhận sự tích cực vô điều kiện nơi con? Đó là tình yêu thương. Chỉ khi nào có tình yêu thương, chúng ta mới thật sự dành giờ cho đứa bé, khi đó mới bắt đầu hiểu nhu cầu của đứa bé. Từ đó, đứa bé cảm thấy cha mẹ luôn bên cạnh mình, tự do khám phá thế giới khi còn nhỏ, nếu thế giới có nguy hiểm gì thì vẫn tin là cha mẹ vẫn còn đó che chở cho mình. Sau này lớn lên, đứa bé xem tình thương của cha mẹ là sự ủng hộ, sẵn sàng tin tưởng và chấp nhận mình, “nhà là nơi về đầu tiên nếu cuộc đời con có gì sóng gió”.

Xin hãy dành giờ cho con của các anh chị. Một khi đứa bé mè nheo, níu áo, khóc to thì phần lớn những hành động đó để muốn nói “Con nè, chơi với con nhé, ở bên cạnh con nhé”. Khoảng thời gian đầu đời phát triển, đứa bé tương quan trực tiếp với mỗi cha mẹ mình và đứa bé nghĩ là “không có cha mẹ đồng nghĩa cuộc sống nó sẽ không còn”.

Nếu đứa bé không được cảm thấy yêu thương, sẽ có nhiều kiểu người trưởng thành khó hạnh phúc được lớn lên. (xem lại chuỗi bài Những vở kịch kiểm soát tước đoạt sự bình an với những ví dụ về sự tương quan của quá khứ và người lớn hiện tại).

Kết bài, chúng tôi xin gửi gấm một lời nhắc, khi bạn nói với mình rằng “Bố/ Mẹ đang bận” đồng nghĩa với việc “con bạn” không quan trọng bằng việc bạn đang làm. Thay vì chúng ta chỉ kết thúc với một câu nói ấy, xin hãy dành giờ giải thích cho đứa bé hiểu qua các ngôn ngữ yêu thương./.