Tin tức
Khi nào "niềm tin" trở thành rào cản của cuộc đời mình diễn ra
Thứ Năm, 18 tháng 5, 2023
Khi nào "niềm tin" trở thành rào cản của cuộc đời mình diễn ra

TÔI KHÔNG TIN CUỘC SỐNG, TÔI KHÔNG TIN MÌNH CÓ NĂNG LỰC, TÔI KHÔNG TIN MÌNH THÚ VỊ ĐÁNG YÊU…
Ngày nay chúng ta dễ dàng bắt gặp những dòng trạng thái tuyên bố chắc nịch về lòng tin và sự nghi ngờ với hàng nghìn lượt thích (“Like”) trên mạng xã hội:
Sống là cho bản thân mình, không cần tin ai hết.
Đàn ông là kẻ không đáng tin.
Không có tình yêu vĩnh cửu…
Có “giời” mới tin mày…
Lòng tin như một tờ giấy, khi đã nhàu nát thì sẽ không phẳng phiu lại được nữa.
Thỉnh thoảng chúng ta cũng thể hiện sự tuyên bố ấy bằng cách khẳng định hùng hồn phương châm sống về “niềm tin” như một cách “trải đời” già dặn, như thể mình đã bao dung với tha nhân. Trái ngược với niềm tin là sự nghi ngờ (mistrust), khi chúng ta ngờ vực mọi thứ và liệu cuộc sống có hạnh phúc, bình an, trọn vẹn. Và ở đây, sự nghi ngời khác với việc trực giác phán đoán rủi ro trong cuộc sống.
Khi không có niềm tin, chúng ta sẽ “bấm pause” mọi thước phim giá trị của cuộc đời mình được diễn ra trong các mối tương quan.
Trong quan hệ cặp đôi, chúng ta tự động nghi ngờ nửa kia “gian gian díu díu mập mờ” khi người ấy đi chơi khuya mà không để lại tin nhắn hay vừa “chat” vừa tủm tỉm cười với ai đó. Mình nghi ngờ về những lời cam kết của bạn đời và không tin dù người ta đang thương yêu mình bằng cả thế giới. Mình không tin nên luôn đòi hỏi đối phương khẳng định lòng tin qua lời nói “anh có yêu không?”, dù biết là đã không tin thì người kia có nói tiếng yêu một nghìn lần thì mình vẫn không tin. Trong trường hợp này, chúng ta đối thoại với nhau bằng cảm xúc bề mặt nhưng sâu dưới cảm xúc nguồn là nỗi sợ mất dưới lớp mặt nạ “không tin”. Vậy làm sao chúng ta có thước phim hạnh phúc của cặp đôi!
Trong quan hệ gia đình, cha mẹ không tin vào năng lực của con – “Ôi thằng này mà làm nên trò trống gì”, hoài nghi về ước mơ và hoài bão của con – “Bác sĩ à, học hành thế này thì sau này chỉ có đi rửa xe”, “Lo không cúp học là vui rồi chứ đó mà ước mơ thành phi công”, từ đó không tìm hiểu và suy tư cùng những nhu cầu của con. Niềm tin vốn dĩ là những động lực ngầm ẩn, khát khao chinh phục thế giới nhưng lại bị “đè nén”, “phủ nhận” trong chính gia đình vốn dĩ là nơi phải động viên, yêu thương mình nhất, thử hỏi cớ sao bọn nhỏ không đi tìm kiếm giá trị đó bên ngoài ngôi nhà thân yêu của chúng. Vậy làm sao có phân cảnh hạnh phúc trong ngôi nhà nghĩa nặng tình thân!
Trong quan hệ công việc, chỉ tiêu công ty năm nay cao quá nên không tin là sẽ đạt. Tôi không tin về năng lực của bạn này, nhỏ tuổi hơn tôi mà làm quản lý trực tiếp của tôi. Tôi hoài nghi về năng lực của mình, không tin mình có thể hoàn thành trọng trách công ty giao và mình an toàn năm này tháng nọ trong chiếc hộp chật chột và từ chối rất nhiều cơ hội để phát triển bản thân. Vậy làm sao xây dựng những khoảnh khắc đoàn kết, phấn đấu, sống cùng sứ mạng của tập thể hướng thành công! Xa hơn nữa, chúng ta hoài nghi về chính bản thân mình.
Mình tin mình không thú vị, đáng yêu nên người ta mới xa lánh mình, mình tin mình không đủ tốt nên cứ có chương trình từ thiện nào là mình xông xáo tham gia để củng cố lòng tin vi tế của mình là “mình tốt”, hay mình không tin mình xinh đẹp nên dù tất cả bạn bè thấy mình xinh xắn nhưng mình vẫn ăn kiêng, tập gym cực đoan. Mình nghĩ cả thế giới quay lưng với mình, mình đăng trên trang cá nhân những tuyên bố về lòng tin, ai đó thấy “status mình hay” vào “like” và hai con người không tin về cuộc sống sẽ tìm hiểu nhau, rồi lại không tin nhau, sau đó mình lại khẳng định “thế giới không đáng tin”.
Không có niềm tin, mình đóng chặt với thế giới. Thay vì khách quan phân tích những khó khăn trong cuộc sống, lại đổ lỗi “thế giới không đáng tin” hay “mình không có năng lực”, mình không cho phép bản thân được tận hưởng, được rèn luyện với những tri thức mới, mình không cho phép những sự kiện ngẫu nhiên được diễn ra với cuộc đời mình. Vì niềm tin không có thì làm sao chúng ta tin có kết quả, chưa thực hiện đã nghĩ đến thất bại. Chúng ta cứ tiếp tục tua đi tua lại một phân cảnh nhất định lặp đi lặp lại, thì những phân cảnh khác của bộ phim thật sự về cuộc đời mình, những cuộc phiêu lưu khám phá không thể nào xảy ra, ngăn không cho bộ phim thật sự của cuộc đời mình diễn ra (James Redfield).
Tâm lý Tố Nga xin chia sẻ một câu chuyện nhỏ.
Chúng mình có dịp trò chuyện với một chị về công việc tương lai của chị ấy. Chị là người có năng lực. Ai trong chúng mình cũng nhận xét là chị sẽ thành công trong lĩnh vực giáo dục dù chị làm trong ngành tài chính. Chị yêu quý giáo dục, chị triển nở khi thấy ai đó phát triển kiến thức, tư duy và tốt lên. Chị đắn đo với suy nghĩ chuyển ngành sang giáo dục sau rất nhiều năm. Nhưng chị vẫn không tin là mình có thể. Chị đã bước nửa bước chân vào “điều chị muốn làm nhất trên cõi đời” nhưng nửa bước còn lại vô cùng khó khăn. Chị lưỡng lự ở hai lĩnh vực, và những tháng gần đây chị mệt mỏi vì phải quán xuyến cả hai, lẽ ra chị có thể làm tốt điều chị thích nhất. Vốn dĩ chỉ có thể chọn một, nên chị không còn nhiều tâm huyết, động lực cho công việc tài chính, chị gặp nhiều khó khăn, thất bại với một phần là do việc “phân vân” và “không tin vào khả năng của mình”. Bây giờ gặp lại, chị biết ơn những thất bại trong lĩnh vực tài chính vì những điều đó thúc đẩy sự quyết tâm theo đuổi giáo dục. Thay vì tin vào năng lực bản thân, cuộc sống để con đường đi nhanh hơn, bình an hơn, chị lại níu kéo quá lâu để không thể chu toàn cả hai. Sau đó, thỉnh thoảng chúng tôi vẫn bắt gặp chị khẽ thốt lên:
“PHÚC CHO AI KHÔNG THẤY MÀ TIN”
Dưới góc nhìn phân tâm, nhà tâm lý học Erik Erikson lý giải bài học về niềm tin, sự nghi ngờ và niềm hy vọng ở độ tuổi từ 0 đến 12 tháng tuổi. Chúng ta đừng nghĩ đứa bé sơ sinh không biết gì. Đứa bé hoàn toàn nhận thức được cách thể hiện nhu cầu cần được đáp ứng bằng hành động cơ bản là khóc. Mỗi khi có nhu cầu ăn, đứa bé “é lên khóc”, mẹ bé tinh tế nhận ra nhu cầu cần được cho bú, cho ngủ, sẽ đáp ứng cho nhu cầu của bé. Đứa bé học được bài học niềm tin. Bé tin rằng mình “é lên khóc” sẽ được đáp ứng.
Nhưng, cứ 10 lần é thì thỉnh thoảng mẹ bé chưa kịp đáp ứng nhu cầu đó, đứa bé nghĩ là “Ồ cứ 10 lần mình khóc thì không phải lúc nào mình cũng được đáp ứng, tuy nhiên vẫn hy vọng mẹ sẽ đáp ứng vì đã được trong các lần trước”, đứa bé học được sự hy vọng.
Với điều kiện là sự đáp ứng liên tục, nhất quán, đứa bé lớn lên sẽ tin vào chính mình - mình thú vị đáng yêu, mình có năng lực, mình đủ tốt mới điều khiển được mẹ đáp ứng nhu cầu của mình. Và đứa trẻ tin vào mẹ, tin mình được mẹ thương và an toàn, từ đó đứa trẻ này tin vào người khác khi lớn lên - tin rằng họ yêu thương, quý trọng mình, mình dám nói lên nhu cầu của mình và tin có khả năng được người khác đáp ứng. Đứa bé tin vào cuộc sống có khó khăn cách mấy rồi sẽ có cách vượt qua. Người trưởng thành của đứa bé ngày hôm nay sẽ phân biệt được thế nào là đổ lỗi cho niềm tin mù quáng, thế nào bình tĩnh phân tích sự việc để tìm giải pháp. Con người trưởng thành ấy biết là còn hy vọng là còn tiến về phía trước, cuộc sống luôn rộng mở, nhiều bài học được diễn ra, đứa bé tích luỹ kinh nghiệm mới, lại sống trọn vẹn những khoảnh khắc khác biệt.
Bạn mến,
Niềm tin vào thế giới, vào cuộc sống rằng thế giới an toàn, cuộc sống dù ở hiện tại khó khăn nhưng rồi cũng sẽ qua, tương lai tốt đẹp vẫn sẽ đến. Chính niềm tin này giúp chúng ta đạt được sức mạnh là HY VỌNG - một phẩm chất quý giá không thể thiếu trong mỗi chúng ta. Để trong những tận cùng của tăm tối, ta vẫn bước đi...về phía trước
Niềm tin của chúng ta liên quan nhiều cách chúng ta lớn lên. Dù là rất buồn nếu chúng ta lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, bố mẹ tất bật cho cuộc sống, hay nhà có người bệnh, chiến tranh,… nhưng chúng ta biết là có cách để chữa lành. Đây là cơ hội để chúng ta nhìn lại, xây dựng lại, tìm về hoàn cảnh năm xưa để đối thoại, biết ơn, thương yêu và cho phép cuốn phim cuộc đời mình được công chiếu qua nhiều phân đoạn tròn đầy.